घाटको साथीः नरोजेको एउटा पात्र

फोटोः गुगल

एउटा कथा लेख्ने हुटहुटी थियो । यो धेरै अघिको कुरो । अहिले पनि  पात्रहरू मन मस्तिष्कमा आउँछन्, कुद्छन्, घुम्छन् र अन्त्यमा मलाई नै रिङ्गाएर जान्छन् । तर अक्षरमा बाँधिन पटक्कै मान्दैनन् । बैशाख,  जेष्ठ देखि हालसम्मका अनगिन्ती भुइँचालो भोगेर थलिएको पाटनका गल्लीहरूमा कयौँ साँझ भौतारिन्थेँ । तर अहँ कोही बाँधिन आएनन् मेरो कथामा पात्र भएर । सबैलाई आफ्नै स्वतन्त्रता प्यारो थियो । दिक्क मान्थेँ आफैसँग तर भौतारिन छोड्दिन थिएँ । एक साँझ “ओई मञ्जरी ! अचेल किन घाट आउँदिनस् हँ ? तेरा किताबहरू फिर्ता दिने मानसिकतामा छु अचेल । आजभोली आईनस् र पछि किताब फिर्ता पाईनस् भने मलाई गाली गर्न पाउँदिनस् नि !” मोबाईल स्क्रिनमा उसको मेसेज देखियो ।

पाटनका गल्लीहरूमा भेटिने पात्रहरू कथामा बाँधिन नचाहेपछि मैले सुन्दरीघाटलाई प्राथमिकता दिएको केही दिन भएको थियो । ऊ सुन्दरीघाटमा भेटिएको तर मेरो कथालाई नसुहाउँदो एक पात्र । उसलाई आफ्नो कथामा बाँध्ने रहर कहिल्यै लागेन मलाई । तर ऊ भने बारम्बार सुनाईरहन्थ्यो कि - उसलाई अब पात्रको जिन्दगी बाँच्ने रहर छ, वास्तविक जिन्दगी बिरक्त लाग्दो भयो !

‘जिब्रान’ मैले उसलाई दिएको नाम । कुमार नगरकोटीका ‘म्याड फिक्सन’ दोहोर्याई दोहोर्याई पढ्नु मेरो पहिलो रोजाई । मिस्टर नगरकोटीसँग उनैका फिक्सनका माध्यमले भएको एकहोरो चिनजानको प्रभाव ममा ज्यादा थियो र अझै पनि छ कि त... ! त्यसैले मिस्टर नगरकोटीको प्रिय स्थल ‘घाट’मा भेटिएको उसलाई मैले नगरकोटी कै प्रिय पात्रको नाम जुराइदिएकी थिएँ । सुरुमा उसलाई यो नाम पटक्कै मन परेन तर जब मैले उसलाई यो नाम दिनुको कारण खुलाएँ तब मात्र उसले यो नामले बोलाउँने स्वीकृति दिएको थियो ।

“तेरो मन पर्ने लेखकको किताब म पनि पढ्छु ल्याईदे है” उसको माग बमोजिम मैले आफूसँग भएका मिस्टर नगरकोटीका ‘मोक्षान्तः काठमाडौँ फिभर’ र ‘अक्षरगञ्ज’ उसको लागि एकसाँझ त्यही घाट मै पुर्याएकी थिएँ । ‘फोसिल’ लगिदिन पाइन । त्यो किताब मेरा एक मित्र कहाँ पाहुना लाग्न गएर आईपुगेको थिएन । सोचेँ आएपछि लगिदिऊँला । ‘मोक्षान्तः काठमाडौँ फिभर’ पढिसकेको एक साँझ उसले भनेको थियो- “यार तँलाई तेरै लेखकको एउटा पात्रको नाम दिम् ?”

‘भो परेन, मलाई पात्रको जिन्दगी बाँच्ने रहर छैन तँलाई जस्तो’ मैले नाक खुम्च्याउँदै उसको प्रस्ताव नकारीदिएकी थिएँ । उसले पनि नरमाईलो मानेन । बरु हाँस्दै भन्यो ‘साँच्ची तँ आफैँ पात्र खोज्ने मान्छे पो त है ! सुना न बरु तेरो नयाँ पात्रको बारेमा, भेटिस् त ?’

‘छैन यार ।’ वाग्मती पारी आँखा अड्याउँदै जवाफ दिएकी थिएँ । 

   

“पात्र खोज्ने चक्करमा आफैँ हराईस् कि के त ?”  

सायद उसले मलाई खिसिक्क हाँसेर व्यङ्ग्य गर्दैथ्यो कि... तर मैले ऊ तिर हेर्दै हेरिन । उसलाई जवाफ दिनु साटो बरु वाग्मती किनारबाट हटाएर कीर्तिपुरको फेदमा फैलिएको विश्वविद्यालयमा आँखाहरू बिसाइदिन्थेँ ।  केही महिना अघिसम्म म त्यहीँकी एक विद्यार्थी थीएँ । पढाइ सकेर सुरू हुने भिन्न भविष्यको तिब्र पर्खाइ रहन्थ्यो विद्यार्थी छदाँ । अहिले त त्यो पनि बाँकी छैन । अचेल लाग्छ विद्यार्थी हुदाँका दिनहरू ठीक थियो बरू अहिले भन्दा त ! गुमेको कुरा महत्वपूर्ण मान्ने र वर्तमानसँग गुनासो गर्ने बानी सानै देखि लागेको छ कि त हामीलाई ! कीर्तीपुरको अग्लो डाँडो र त्यसैको फेदमा फैलिएको विश्वविद्यालयबिचको सम्बन्ध मलाई कहिले आपसमा आँखा नझिम्क्याई नियाँली बस्ने प्रेमीप्रेमिका त कहिले एक अर्कोलाई बैरी मान्दै बाटो बार्ने छिमेकी जस्तो लाग्थ्यो र अझैँ पनि लाग्छ । जे होस् जिन्दगीमा अविस्मरणीय दिनहरूमा कीर्तिपुरले पनि एकाध दिन आफ्नो हिस्सामा पारेको थियो ।

“ओई ! फेरी कल्पनाको पात्रसँग कतै टाढा घुम्न पुगिस् कि क्या हो हँ ?”  जिब्रान मलाई बिथोल्दिन्थ्यो । नतिजामा कीर्तिपुरलाई जहाँको त्यहीँ छोडेर म आँखा ऊ तिर घुमाइदिन्थेँ । सट्टामा ऊ ङिच्च दाँत देखाउँथ्यो । ‘हिँड् चिया खान जाम्’ नजिकैको चिया पसल देखाउँदै म अघि लाग्थेँ । यो पछिल्ला दिनहरूको हाम्रो नियमित दैनिकी थियो ।

 केहीदिन भयो म त्यता पनि नगएको । अचेल कथा लेख्ने हुटहुटीले पनि बिस्तारै छोडेको छ । त्यसैले होला पात्रको खोजिमा भौतारिन पनि छोडेकी छु । यी दिनहरू चुपचाप घरैमा बितिरहेका छन् । बाह्य दुनियाँसँग संम्वाद बिच्छेद भएको निकै दिन भयो । छेवैँको पसलमा दुइ तिन दिन बिराई दैनिकी चलाउँने आवश्यक खिच्रिङमिच्रिङ सामान किन्छु अत्यावश्यक शब्दहरू खर्च गरेर । पसलेले ‘त्यति देखिनु हुन्न नि अचेल बाहिर तिर हुनुहुन्थ्यो कि ?’ भन्ने प्रश्न गर्दा खिस्स हाँसेर टारिदिन्छु । कुन्नि के बुझ्छन् उनी र थप प्रश्न गर्दैनन् । यसरी कति दिन बिताउँने हो र ? आफैँलाई सोध्छु तर जवाफ दिने मनमस्तिष्क भने सुने नसुन्यै गरेर टारिदिन्छ । 

एक मन लाग्छ आज सुन्दरीघाट पुगेर उसलाई भेटुँ । एक अर्कोसँग पुरै असम्बन्धित तर सँगै जोडिएर आउँने ताल बेतालका उसका कुराहरूले पो मेरो यो निष्क्रियता तोड्ला कि ! विचित्रको ल्याङ्फ्याङे व्यक्तित्व छ उसको । समाज, संस्कृति र हरेक व्यक्तिलाई बेवास्था गरेरै चुनौती दिन सफल । उसको त्यै विचित्रको व्यक्तित्वले नै पहिलो दिन मलाई ऊ सम्म डोर्याएको थियो । अझै पनि कहाँ भुलेकी छु र त्यो दिन ।

उसलाई भेटेको पहिलो दिन । सिमसिम पानी परिरहेको एक साँझ । पात्र खोज्ने भन्दापनि मनमा उत्पन्न भएको एकतमासको एकहोरोपनाले म सुन्दरीघाट पुगेकी थिएँ । जाँगर चल्दा  झोलुङ्गे पुलको माझमा गएर एकछिन आँखा चिम्म गरेर बस्थेँ । बाल्यकालमा आमाले हल्लाएको झोलुङ्गे याद ताजा पार्थेँ नत्र पुल तिर नलागी लस्करै उभिएका चितातिर तानिन्थे । पशुपतिमा जस्तो यता मोक्ष प्राप्ती भई दुनियाँ छोडेकाहरू धुवाँ भएको दिनहुँ देख्न त पाइन्न तर घाट आखिर घाट नै थियो । सुनसान.... वर्तिरको कल्याङमल्याङबाट मुक्त, खोला किनार हरियै थियो झार/तितेपाती अनि एकान्त उस्तै ।

सिमसिमे पानी परिरहेकै थियो । बर्खाको बेला पानी पर्नु र घाम लाग्नुको के टुङ्गो हुन्थ्यो र ! सिमेसिमे पानी टाउकोमा थाप्दै किनारै किनार उभोँ लाग्दै थिएँ । सिमसिमे पानीमा भिज्दै हिँड्नु मेरो सानै देखिको रोजाइ । आँगन, गोठ वा कुँडार तिर काममा अल्झिनु भएका मेरा बा आमा पानी छिट्याउँन थालेपछि पिँढीमा उक्लनुहुन्थ्यो भने पिँढीमा बसिरहेकी म आँगनमा फाल हान्थे । “टाउकाँ जम्रा पर्छ सिमेसिमे पानी टाउकाँ नथाप त नानी’’ आमा बा पालैपालो सम्झाउँनु हुन्थ्यो । म किन मान्थेँ र आमा आफैँ आएर नघिसारे सम्म । आखिर म बाआमाकी जिद्दी र पुलपुलिएकी कान्छी छोरी न थिएँ । जुम्रा पानीले रूझाउँदैमा पर्दैनन् भन्ने थाहा पाउन मैले आफ्ना बाल्यकालका केहि वर्षहरू खर्च गरेर ज्ञान पाइसकेकी थिएँ । त्यसमाथि अचेल म सिमसिमे पानीमा भिजेको बाआमाले थाहै पाउनुहुन्न थियो । थाहा पाउँनु भए त अचेल जुम्रा पर्छ भनेर नभने पनि रुघा लाग्छ, चिसो लाग्छ या फेरी निमोनिया हुन्छ भनेर पक्कै भन्नुहुन्थ्यो । 

लस्करै उभिएर कसैको प्रतिक्षामा गरेजस्ता देखिने चिता मध्ये माझको चितामा ऊ ध्यानमग्न थियो कुनै साधु झैँ । लहडमा ओशो तपोवन पुग्दा पाखाभरी मान्छेहरू ध्यान मुद्रामा बसेको त धेरै देखेकी थिएँ तर चितामाथी ध्यान बसेको मान्छे देखेकी थिइन । सिमसिम परेको पानीबाट बेखबर ऊ कुन्नी कुन अलौकिक दुनियाँमा पुगेको थियो । वरपर नियाँलेँ अरु मान्छेको सुइको सम्म थिएन् । निर्जन एकान्त मात्रै फैलिएको थियो परपर सम्म ।

पानी बाक्लिएर पर्न थालेपछि झोलामा भएको छाता निकाले र ओडेँ । ऊ अझैँ ध्यानमा मग्न थियो । कुन मनले डोर्याएर हो म ऊ नजिकै उसलाई छाता ओडाउन पुगेकी थिएँ । ऊ सिद्ध साधु झैँ ध्यानमा मग्न थियो मैले छाता ओडाउन सुरु गरेको थाहा पाएको थियो कि थिएन कुन्नी ?

एकाध घण्टापछि दर्के पानी थामिएर पुनः सिमसिमे पानीमा बद्लिएपछि उसले आँखा खोल्नु र मैले छाता बन्द गर्नु एउटै समय भएको थियो । एकै ठाउँमा धेरै बेर उभिएर होला मेरो गोडा फतक्क गलिसकेका थिए । निर्जन एकान्त त्यसमाथी दर्के पानी त्यै पनि आफू नभिजेको  र छेऊमा छाता बोकेर ऊभिएकी म देख्दा उसले मैले छाता ओडाएको थाहा नहुने कुरै थिएन । तर मलाई देख्दा उसको अनुहारमा कुनै भाव थिएन ।

‘छाता ओडाइदिएकीमा धन्यवाद !’ उसले म सँग बोलेको पहिलो शब्द यति थियो । पहिलो पटक नचिनेको मान्छेले ‘तिमी’ भनेर सम्बोधन गर्दै थियो । मलाई जो कसैले त्यसरी सुरू मै तिमी भनेर बोलेको पटक्कै मन पर्थेन तर उसको सम्बोधनमा कस्तो जादू थियो कुन्नी रिसाउँनुको साटो म मुस्कुराएकी थिएँ । त्यसैले अहिले मलाई ऊ तँ भन्छ त्यो पनि मलाई मन पर्छ । म पनि उसलाई तँ नै भनिदिन्छु ऊ पनि मुस्कुराउँछ ।

‘पानी परेको समेत बेपर्वाह गरेर कुन लोकमा पुगेको थियौ हँ ?’ मैले पनि उसलाई ‘तिमी’ नै सम्बोधन गरेर पुरानो साथीलाई झैँ हकारेको स्वरमा सोधेकी थिएँ ।

“घाम पानीको, उदासी र खुसीको विभेद गर्न छोडेको धेरै भयो मैले ।” उसको जवाफ दार्शनिक थियो कि जीवनका उतारचढाब प्रति निरपेक्ष मैले छुट्याउन सकेकी थिईन ।

कस्तो गोडा गलेको छ आफुलाई, कतै बसौँ भने पनि चिसो छ । मैले गुनासो ऊ सँग नै गरेकी थिएँ तर ऊ प्रति निरपेक्ष रहेर ।

“अनि चिन्नु न जान्नु को मान्छेलाई छाता ओडाएर कस्ले उभिनु भन्या थियो र ?” उसले पनि उस्तै निरपेक्ष भएर जवाफ फर्काएको थियो ।

हामी बिचको कुराकानी कोई तेस्रो व्यक्तीले सुनेको भए उसले हामीलाई आफू आफू एक्लै बोल्दै हिँडेको ठन्थ्यो होला । मूल बाटोमा आईपुगेपछि ‘चिया खान जाम् मलाई जाडो भो !’ मेरो मागको सट्टामा पुलुक्क हेर्नु बाहेक उसले केही भनेन ।

चिया खाने ठाउँका दुइवटा कुर्सीहरू आफ्नो कब्जामा पारेपछि मैले भनेँ - ‘साहु जी दुइवटा कालो चिया ’ ।

मैले चिया अर्डर गरेको सुनेपछि उसले मलाई एकटकले एक मिनेट जति हेर्यो र हेराई अन्तै मोड्यो । तर न त उसले साहुजीलाई आफु सेतो चिया खाने भनेर भन्यो न मलाई नै कसरी थाहा भयो म कालो चिया खान्छु भन्ने भनी सोध्यो ।

साहुजीले चिया दिए । हामीले एउटा एउटा कप समात्यौ... चुपचाप ।

मैले भन्दा पहिले चिया सकेर उसले साहुजीलाई चियाको पैसा दिँदै आँखा म तिर फालेर भन्यो - “उधारो राख्ने मन नभए भोली चिया ख्वाउनु” अनि फटाफट हिँड्यो । म अलमल्ल परिरहेँ । चिया पसले उसलाई र मलाई पालैपालो हेर्दै थिए । ऊ छेकिए पछि म पनि उठेर ऊ गए भन्दा ठीक उल्टो बाटो हिँडेर घर फर्केकी थिएँ ।

नाम पनि थाहा नभएका हामीले सँगै कालो चिया खाएर छुटे पछि बाटोभरी उसैको कुरा खेलाउँदै म घर पुगेकी थिएँ त्यो दिन ।

भोलीपल्ट साँझ फेरी त्यही ठाउँमा त्यसैगरी ध्यान मुद्रामा ऊ फेला पर्यो । पानी नपरेको त्यो दिन घाम भर्खरै चन्द्रागिरी पारी लुकेको थियो । सिर्सिरे बतास, गोधुलीको समय मलाई असाध्यै मन पर्ने बेला । मेरो उपस्थिती थाहा पाएर हो या उसको ध्यानको समय पुरा भएकोले हो म ऊ नजिकै उभिएको पाँच मिनेट नहुँदै उसले आँखा खोलेको थियो । सट्टामा मैले उसलाई मुस्कुराएर स्वागत गरेकी थिएँ ।

के हो जिब्रान मान्छेको ध्यान आफूमै खिच्न त तिमी माहिर रहेछौ । मैले उसलाई तिम्रो नाम के हो भन्नु पहिले नै आफूले रोजेको नाम दिएर भनेँ ।

मेरो नाम जिब्रान हैन.....।

पख पख ! मलाई तिम्रो नाम जान्नु छैन । आज देखि तिम्रो नाम जिब्रान भयो । मञ्जुर भए बोलाउँला नत्र ‘ओई’ ले काम चलाउँला रोजाई तिम्रो । मैले उसलाई बीचैमा रोकिदिएँ ।

यसरी परिचय बिना नै उसले मैले नाम दिनुको कारण सोधेको थियो भने मैले बताएकी थिएँ । त्यसपछि सुरू भएको थियो जिन्दगीलाई हेर्ने हेराई, भोगाई अनि सोचाईका कुराहरू । 

दोस्रो दिन पनि उही पसलमा कालो चिया खाएपछि मैले साहुजीलाई पैसा तिर्दै र ऊ तिर हेर्दै भने – ‘तिमी त सोध्लाऊ नसोध्लाऊ तर तिमीलाई एउटा नाम आफैले दिएकीले भन्दैछु । कुनै दिन बोलाउँन मन लागेमा ‘मञ्जरी’ भन्छन् मलाई ।’ अनि फटाफट हिँडेकी थिएँ अघिल्लो दिन ऊ गए भन्दा ठीक उल्टो तिरको बाटो । फर्केर नहेरी ।

भूकम्प पछिका दिनहरूमा ऊ पहिले भन्दा झन उदास र दैनिकी प्रति अनि आफैप्रति निरपेक्ष देखिन थालेको थियो । भेट हुँदा भन्थ्यो - “ यार किन किन अचेल यहाँ मनै लाग्न छोड्यो ।  दिदीले बोलाएको बोलायै हुनुहुन्छ... उतै जान्छु कि !” मलाई एक्लै छोडेर जान्छस् भनेर भन्न मन लागेको थियो तर... मनको कुरा भन्न हतार गर्नु हुन्न है केटी भनेर दिमागले खबरदारी गर्यो र भनिन ।

अब कुन्नी कतिदिन टिक्छ ऊ यहाँ यसरी । कतिदिन पो बाँकी होला उसलाई भेट्न र उसका ताल बेतालका उट्पट्याङ कुराहरू सुन्ने दिन । हिजो आज मैले उसलाई बिर्सिराखेकी रहेछु । हुन त म आफूलाई आफै याद नरहेको बेला उसलाई कसरी पो सम्झन्थे र ! भेट नभएका यी दुइचार दिनमा कतै उसले दिदी भएतिरै जाने सुर त कसेन ? मन हतारिन्छ उसलाई भेट्न ।  ढिलो नगरी दिउँस मात्र पाहुना लागेर आईपुगेको मिस्टर नगरकोटीको “फोसिल” उसका लागि बोक्छु र निस्किन्छु ।

{यो कथा पहिलो पोस्टमा प्रकाशित छ । }